Stem
|
|
Om geluid te kunnen maken hebben mensen stemplooien. Door verkeerd stemgebruik kunnen de stemplooien beschadigen en krijgt men een schorre of hese stem. Dit kan bij kinderen ontstaan door veel schreeuwen, gekke stemmetjes nadoen en keelschrapen. Ook door een verkeerde ademtechniek tijdens het spreken, bijvoorbeeld te lang doorspreken, op een ademing kunnen de stembanden beschadigd raken.
Wanneer mensen te lang op een verkeerde manier blijven spreken kunnen zich knobbeltjes of poliepen op de stemplooien ontwikkelen. In bepaalde gevallen is logopedie alleen voldoende om deze problemen op te lossen. In anderen gevallen wordt de logopedische behandeling gecombineerd met een operatie door de K.N.O-arts. Veel beroepssprekers kunnen last hebben van hun stem.
STEMPROBLEMEN:
- zwakke stem
- te hoge of te lage spreekstem
- keelklachten bij intensief stemgebruik
- heesheid
- heesheid bij kinderen
- stembandknobbbeltjes, stembandpoliepen en stembandoedeem.
ZWAKKE STEM
Een zwakke stem is een in aanleg beperkte stem die vaak en snel hees wordt.
De mogelijkheden van de stem zijn zeer persoonsgebonden. Het stemapparaat, larynx geheten is niet bij alle mensen hetzelfde gebouwd. Er bestaan verschillen in grootte, vorm en skeletopbouw. Dit verklaart ook het verschil tussen een mannen - en vrouwenstem.
De bouw van de larynx bepaalt in belangrijke mate hoe sterk de stem is. Bij een zwakke stem is er meer kracht en spierspanning nodig om met een gemiddelde luidheid te spreken en om dit langere tijd vol te houden. Vaak leidt dit tot overbelasting en verkeerd gebruik van de stem. Heesheid, pijnklachten en vermoeidheid bij het spreken zijn het gevolg. Veel schrapen, kuchen en hoesten is enerzijds het gevolg van deze irritaties, maar verergert anderzijds deze klachten.
Vooral in spreekberoepen zal een zwakke stem tot problemen leiden. De stem heeft dan te weinig draagkracht om les te geven in rumoerige klaslokalen; of de stem laat het afweten bij (langdurig) spreken in een grote ruimte. Ook koorzingen kan dan stemproblemen geven.
Wat doet de logopedist ?
Als onderzoek door de K.N.O.-arts geen afwijkingen aan de stembanden laat zien, zal de logopedist de stem verder onderzoeken. De mogelijkheden van de stem wat betreft hoogte, luidheid en draagkracht worden bepaald. Het voornaamste doel van de behandeling zal zijn de mogelijkheden van de stem zo goed mogelijk te benutten. Dit wordt bereikt door oefeningen voor een goede houding tijdens het spreken, ontspanningsoefeningen, ademoefeningen, stemoefeningen en oefeningen voor een duidelijke uitspraak. Stemsparende (ofwel stemhygiënische) adviezen kunnen nuttig zijn. Door de stem zo economisch mogelijk te gebruiken, kan het spreken langer en zonder klachten volgehouden worden.
Een in aanleg zwakke stem zal door training geen sterke stem met vele mogelijkheden worden. Wel zal het stemgeven verantwoorder gebeuren en daardoor minder belastend zijn. De klachten nemen hierdoor vrij snel af.
TE HOGE OF TE LAGE SPREEKSTEM
De klank van de stem bepaalt grotendeels de indruk die we krijgen van onze gesprekspartner. Meestal klinkt de stem heel natuurlijk, maar soms worden we onaangenaam verrast; de stem is hees, schor, zacht of luid.Ook de hoogte kan niet passen bij de persoon die hem voortbrengt. Denk aan een kleuter met een zware stem of aan een forse man met een piepend geluid.
Jonge kinderen hebben een vrij hoge stem. In de puberteit verandert de stemklank en worden verschillen hoorbaar tussen mannen - en vrouwenstemmen. Bij meisjes zakt de stem ongemerkt een paar tonen. Jongens krijgen de "baard in de keel". Dit is een proces waarbij de stem nog geregeld van hoog naar laag - en terug- schiet, maar waarbij uiteindelijk de lage stem vaste gewoonte wordt.
Soms verloopt de stemdaling niet vlekkeloos. Dit kan komen door lichamelijke oorazaken zoals bijvoorbeeld afwijkingen aan de stembanden. Ook emotionele factoren kunnen een rol spelen; een jongen kan zich schamen voor zijn onvoorspelbare stem. Vaak echter is onvoldoende stembeheersing de oorzaak van een te hoge stem; de stem wordt verkeerd gebruikt. Een te hoge spreekstem kan op den duur tot stemklachten leiden. Een stem kan ook te laag worden; onder in vloed van hormoon- gebruik kan een vrouwenstem dalen tot een mannelijk stemgeluid.
De K.N.O.-arts stelt de diagnose. Soms zijn er medicijnen nodig of wordt er operatief ingegrepen, soms kan begeleiding door een psycholoog nodig zijn. Als er vooral sprake is ven een verkeerd stemgebruik is logopedische behandeling nodig.
Wat doet de logopedist ?
De logopedist maakt de cliënt bewust van het te hoge stemgeluid en van verkeerde gewoontes en leert dit te veranderen.
Onspanningsoefeningen moeten teveel spanning in de keel verminderen. Een lager stemgeluid wordt aangeleerd en daarna eigen gemaakt; de lage stem wordt vervolgens in allerlei oefeningen en situaties toegepast. Voor een goede beheersing van de stem worden houdings- en ademhalingsoefeningen gegeven. De logopedist zal ook de omgeving van de cliënt betrekken bij de therapie om het nieuwe stemgeluid te accepteren. Bij de behandeling van de te lage stem ligt het accent op het vinden en gebruiken van een acceptabele spreektoonhoogte.
KEELKLACHTEN BIJ INTENSIEF STEMGEBRUIK
Als men in het dagelijks leven de stem intensief moet gebruiken bij spreken en zingen, kan dit keelpijn tot gevolg hebben. Intensief stemgebruik vermoeit de keel.
Die vermoeidheid kan zich over het hele lichaam uitbreiden, zodat men zich aan het einde van de dag soms doodop voelt. Er kan een gevoel bestaan van een slijmpropje in de keel dat niet weggeslikt kan worden. De keel kan branderig, pijnlijk of dichtgesnoerd aanvoelen en is geirriteerd. Ook bij veelvuldig keelschrapen en kuchen kunnen deze klachten voorkomen.
Op zich kan iedereen deze keelklachten krijgen, bijvoorbeeld na een feest. Ze zijn dan van voorbijgaande aard. Als echter keelpijn na intensief stemgebruik regelmatig blijft voorkomen, kan men daarvan zoveel hinder ondervinden, dat de zin om te spreken afneemt. Bovendien kunnen mensen met een spreekberoep op den duur stemklachten ontwikkelen; ze worden hees en kunnen hun stem niet meer gebruiken zoals ze willen.
Keelklachten bij intensief stemgebruik kunnen wijzen op een verkeerd gebruik van de stem. De K.N.O.-arts zal andere oorzaken uitsluiten.
Wat doet de logopedist?
De logopedist kan bij de genoemde keelklachten de nodige hulp bieden.
De logopedist verricht onderzoek stelt de logopedische diagnose en maakt een behandelplan. In de behandeling zal aandacht gegeven worden aan de lichaamshouding als voorwaarde voor het goed stemgeven. Er zal gewerkt worden aan de ademhaling (adembeweging en ritme) en aan een ontspannen manier van stemgeven. De logopedist beschikt hierbij over verschilende technieken en oefeningen. Ook stemsparende adviezen zullen gegeven worden. Als men zich de aangereikte technieken eigen maakt en de stemsparende maatregelen ter harte neemt kunnen de keel- en stemklachten geheel verdwijnen.
HEESHEID
Heesheid is een stoornis waarbij de stemkwaliteit is verslechterd. Heesheid wordt gekenmerkt door het niet goed sluiten van de stemplooien in het strottenhoofd, of door het niet correct verlopen van het golf-en trillingspatroon van de stemplooien.
Bij heesheid klinkt de stem niet meer helder; er is een fijne of grove ruis te horen of een kraak. De stem kan zelfs helemaal of gedeeltelijk wegvallen. De oorzaak kan liggen in het stemorgaan zelf, maar ook het verkeerd gebruiken van het stemorgaan kan heesheid veroorozaken. Soms leiden psychische problemen tot heesheid.
Vaker is een combinatie van deze factoren de oorzaak van heesheid. Zo kan bijvoorbeeld een verkeerd gebruik van de stem leiden tot vormverandering van het stemplooiweefsel, waardoor stemplooiknobbeltjes (stembandknobbeltjes) ontstaan.
De K.N.O.-arts stelt de diagnose.
Heesheidsklachten gaan meestal samen met andere symptomen, zoals te luid of te zacht spreken, spreken op een te hoge toonhoogte of geknepen spreken. De ademing kan anders en onregelmatig zijn en vaak is er pijn in het keelgebied.
Heesheid kan zowel bij kinderen als bij volwassenen voorkomen.
Wat doet de logopedist ?
Een hese stem kan gunstig beïnvloed worden door een goede lichaamshouding, ademing en stemgeving. De logopedist kan verschillende technieken aanleren of bestaande technieken verbeteren. Daarbij wordt toegewerkt naar een evenwichtige manier van stemgeving; resonantie (de draagkracht van de stem) en articulatie (duidelijke uitspraak) spelen hierbij ook een rol. Bij de logopedische therapie nemen stemhygiënische adviezen, zoals bijvoorbeeld het afleren van veelvuldig kuchen of keelschrapen, een belangrijke plaats in.
Niet altijd is het verkrijgen van een heldere stem het uiteindelijke doel van de logopedische behandeling. Dit is niet altijd haalbaar, met name wanneer er blijvende afwijkingen of beperkingen bij het stemapparaat zijn. Dan staat het op een economische manier leren spreken voorop, waarbij klachten als vermoeidheid na het spreken en een geirriteerde keel verminderen of verdwijnen.
Logopedische therapie kan gecombineerd worden met een stemchirurgische behandeling; hierbij zal in de regel zowel voor als na de operatie logopedisch behandeld worden.
HEESHEID BIJ KINDEREN
Heesheid is een stemstoornis die zowel bij kinderen als volwassenen voor kan komen. De klachten kunnen keelpijn zijn of niet meer hard kunnen roepen. De stem klinkt hees, schor of krakerig en in het ergste geval kan er helemaal geen geluid meer gemaakt worden. Ook kunnen er problemen met de ademhaling zijn.
De oorzaak van een stemstoornis bij kinderen kan liggen in het stemorgaan zelf, zoals bijvoorbeeld bij een verkoudheid. Ook het verkeerd gebruiken van de stem, zoals bij het imiteren van televisiefiguren of gewoontevorming kan heesheid veroorzaken.
Wanneer de ademdruk niet juist wordt gedoseerd bij het spreken kan het stemapparaat overbelast raken. De stemplooien sluiten niet goed meer, waardoor een hese ruis bij het stemgeluid te horen is. Als dan de stem ook nog overmatig wordt gebruikt, kunnen er verdikkingen op de stemplooien ontstaan, de zogenaamde stemplooiknobbeltjes. Het kind spreekt met een hese, schorre , krakerige of zwakke stem. Hard roepen is moeilijk en de hoge tonen kunnen niet meer gezongen worden. Door kuchen, schrapen of hoesten rakend de stemplooien steeds meer geirriteerd.
De (goedaardige) stemplooikobbeltjes kunnen op beide stemplooien ontstaan; de K.N.O.-arts stelt de diagnose.
Wat doet de logopedist?
Afhankelijk van de grootte van de stemplooiknobbeltjes en het tijdstip van ontstaan is de heesheid te verhelpen met logopedische behandeling. In het logopedisch onderzoek observeert de logopedist de lichaamshouding, het ademgebruik en de manier van stemgeven. De logopedist leert het kind via observatie - en luisteroefeningen het eigen stemgebruik te herkennen. Er wordt gewerkt aan het corrigeren van het adempatroon tijdens het spreken; de hoogte van de stem en de stemklank worden getraind.
Door het afleren van het verkeerde stemgeven en door het trainen van de stemplooisluiting verdwijnen in de regel de afwijkingen aan de stemplooien of worden ze voorkomen. De stem klinkt weer helder en heeft voldoende draagkracht.
Het resultaat van de logopedische behandeling hangt onder andere af van de mogelijkheden en de bouw van het stemapparaat, maar ook de motivatie van het kind (en de ouders) speelt een rol. In de meeste gevallen heeft een kortdurende logopedische behandeling een gunstig effect op het adem- en stemgebruik van het kind.
STEMBANDKNOBBELTJES, STEMBANDPOLIEPEN EN STEMBANDOEDEEM
Knobbeltjes, poliepen en oedeem op de stembanden zijn goedaardige vormveranderingen van de stembanden. Ze ontstaan door verkeerd stemgebruik , vaak in combinatie met veel en (te) intensief spreken. Door deze afwijkingen kunnen de stembanden niet meer regelmatig trillen en klinkt de stem hees.
Stembandknobbeltjes zijn verdikkingen die symmetrisch op beide stembanden voorkomen. Ze kunnen ontstaan door verkeerd stemgebruik en door te grote belasting van de stem zoals veel en luid praten, schreeuwen, veel in lawaaiige en rokerige ruimten spreken. Ze komen zowel bij kinderen als volwassenen (vooral vrouwen) voor. Een poliep ontstaat meestal op een van de stembanden, waarschijnlijk door een combinatie van factoren, zoals een ontsteking in de luchtwegen, hevig hoesten en verkeerd stemgebruik. Hierdoor kan plaatselijk een bloeding of beschadiging optreden, waardoor een verdikking ontstaat. De aandoening komt voornamelijk bij volwassenen voor.
Stembandoedeem komt vooral voor bij rokers die bovendien hun stem intensief gebruiken. Het is een chronische verdikking van de stembandranden, waarbij onder het slijmvlies van de stembanden een vochtophoping ontstaat. Behalve hees en schor zal de stem vooral bij vrouwen opvallend laag klinken.
Heesheid kan door verschillende oorzaken ontstaan. Het is raadzaam bij heesheid die langere tijd bestaat de huisarts te raadplegen; deze zal eventueel doorverwijzen naar een K.N.O-arts. De K.N.O.-arts zal onder andere de stembanden onderzoeken en een diagnose stellen.
Wat doet de logopedist?
Na het stellen van de logopedische diagnose zal de logoepdist een behandelplan maken. Omdat verkeerd stemgebruik een voorname oorzaak is bij het ontstaan van stembandafwijkingen zal de behandeling zich richten op het goed leren gebruiken van de stem ook gedurende stembelasting. In de behandeling zal aandacht gegeven worden aan de lichaamshouding als voorwaarde voor het goed stemgeven. Er wordt gewerkt aan de ademing en aan een ontspannen manier van stemgeven. De logopedist beschikt hierbij over verschillende technieken en oefeningen. Ook stemsparende (stenhygiensiche) adviezen zullen gegeven worden.
Als men zich de aangereikte technieken eigen maakt en de stemsparende adviezen ter harte neemt zal de stem verbeteren en kunnen de stembandafwijkingen verdwijnen. Soms is logopedie alleen niet voldoende. Met name bij een poliep of bij uitgebreid oedeem kan een operatie of een combinatie van operatie en logopedie nodig zijn.
....
Wanneer mensen te lang op een verkeerde manier blijven spreken kunnen zich knobbeltjes of poliepen op de stemplooien ontwikkelen. In bepaalde gevallen is logopedie alleen voldoende om deze problemen op te lossen. In anderen gevallen wordt de logopedische behandeling gecombineerd met een operatie door de K.N.O-arts. Veel beroepssprekers kunnen last hebben van hun stem.
STEMPROBLEMEN:
- zwakke stem
- te hoge of te lage spreekstem
- keelklachten bij intensief stemgebruik
- heesheid
- heesheid bij kinderen
- stembandknobbbeltjes, stembandpoliepen en stembandoedeem.
ZWAKKE STEM
Een zwakke stem is een in aanleg beperkte stem die vaak en snel hees wordt.
De mogelijkheden van de stem zijn zeer persoonsgebonden. Het stemapparaat, larynx geheten is niet bij alle mensen hetzelfde gebouwd. Er bestaan verschillen in grootte, vorm en skeletopbouw. Dit verklaart ook het verschil tussen een mannen - en vrouwenstem.
De bouw van de larynx bepaalt in belangrijke mate hoe sterk de stem is. Bij een zwakke stem is er meer kracht en spierspanning nodig om met een gemiddelde luidheid te spreken en om dit langere tijd vol te houden. Vaak leidt dit tot overbelasting en verkeerd gebruik van de stem. Heesheid, pijnklachten en vermoeidheid bij het spreken zijn het gevolg. Veel schrapen, kuchen en hoesten is enerzijds het gevolg van deze irritaties, maar verergert anderzijds deze klachten.
Vooral in spreekberoepen zal een zwakke stem tot problemen leiden. De stem heeft dan te weinig draagkracht om les te geven in rumoerige klaslokalen; of de stem laat het afweten bij (langdurig) spreken in een grote ruimte. Ook koorzingen kan dan stemproblemen geven.
Wat doet de logopedist ?
Als onderzoek door de K.N.O.-arts geen afwijkingen aan de stembanden laat zien, zal de logopedist de stem verder onderzoeken. De mogelijkheden van de stem wat betreft hoogte, luidheid en draagkracht worden bepaald. Het voornaamste doel van de behandeling zal zijn de mogelijkheden van de stem zo goed mogelijk te benutten. Dit wordt bereikt door oefeningen voor een goede houding tijdens het spreken, ontspanningsoefeningen, ademoefeningen, stemoefeningen en oefeningen voor een duidelijke uitspraak. Stemsparende (ofwel stemhygiënische) adviezen kunnen nuttig zijn. Door de stem zo economisch mogelijk te gebruiken, kan het spreken langer en zonder klachten volgehouden worden.
Een in aanleg zwakke stem zal door training geen sterke stem met vele mogelijkheden worden. Wel zal het stemgeven verantwoorder gebeuren en daardoor minder belastend zijn. De klachten nemen hierdoor vrij snel af.
TE HOGE OF TE LAGE SPREEKSTEM
De klank van de stem bepaalt grotendeels de indruk die we krijgen van onze gesprekspartner. Meestal klinkt de stem heel natuurlijk, maar soms worden we onaangenaam verrast; de stem is hees, schor, zacht of luid.Ook de hoogte kan niet passen bij de persoon die hem voortbrengt. Denk aan een kleuter met een zware stem of aan een forse man met een piepend geluid.
Jonge kinderen hebben een vrij hoge stem. In de puberteit verandert de stemklank en worden verschillen hoorbaar tussen mannen - en vrouwenstemmen. Bij meisjes zakt de stem ongemerkt een paar tonen. Jongens krijgen de "baard in de keel". Dit is een proces waarbij de stem nog geregeld van hoog naar laag - en terug- schiet, maar waarbij uiteindelijk de lage stem vaste gewoonte wordt.
Soms verloopt de stemdaling niet vlekkeloos. Dit kan komen door lichamelijke oorazaken zoals bijvoorbeeld afwijkingen aan de stembanden. Ook emotionele factoren kunnen een rol spelen; een jongen kan zich schamen voor zijn onvoorspelbare stem. Vaak echter is onvoldoende stembeheersing de oorzaak van een te hoge stem; de stem wordt verkeerd gebruikt. Een te hoge spreekstem kan op den duur tot stemklachten leiden. Een stem kan ook te laag worden; onder in vloed van hormoon- gebruik kan een vrouwenstem dalen tot een mannelijk stemgeluid.
De K.N.O.-arts stelt de diagnose. Soms zijn er medicijnen nodig of wordt er operatief ingegrepen, soms kan begeleiding door een psycholoog nodig zijn. Als er vooral sprake is ven een verkeerd stemgebruik is logopedische behandeling nodig.
Wat doet de logopedist ?
De logopedist maakt de cliënt bewust van het te hoge stemgeluid en van verkeerde gewoontes en leert dit te veranderen.
Onspanningsoefeningen moeten teveel spanning in de keel verminderen. Een lager stemgeluid wordt aangeleerd en daarna eigen gemaakt; de lage stem wordt vervolgens in allerlei oefeningen en situaties toegepast. Voor een goede beheersing van de stem worden houdings- en ademhalingsoefeningen gegeven. De logopedist zal ook de omgeving van de cliënt betrekken bij de therapie om het nieuwe stemgeluid te accepteren. Bij de behandeling van de te lage stem ligt het accent op het vinden en gebruiken van een acceptabele spreektoonhoogte.
KEELKLACHTEN BIJ INTENSIEF STEMGEBRUIK
Als men in het dagelijks leven de stem intensief moet gebruiken bij spreken en zingen, kan dit keelpijn tot gevolg hebben. Intensief stemgebruik vermoeit de keel.
Die vermoeidheid kan zich over het hele lichaam uitbreiden, zodat men zich aan het einde van de dag soms doodop voelt. Er kan een gevoel bestaan van een slijmpropje in de keel dat niet weggeslikt kan worden. De keel kan branderig, pijnlijk of dichtgesnoerd aanvoelen en is geirriteerd. Ook bij veelvuldig keelschrapen en kuchen kunnen deze klachten voorkomen.
Op zich kan iedereen deze keelklachten krijgen, bijvoorbeeld na een feest. Ze zijn dan van voorbijgaande aard. Als echter keelpijn na intensief stemgebruik regelmatig blijft voorkomen, kan men daarvan zoveel hinder ondervinden, dat de zin om te spreken afneemt. Bovendien kunnen mensen met een spreekberoep op den duur stemklachten ontwikkelen; ze worden hees en kunnen hun stem niet meer gebruiken zoals ze willen.
Keelklachten bij intensief stemgebruik kunnen wijzen op een verkeerd gebruik van de stem. De K.N.O.-arts zal andere oorzaken uitsluiten.
Wat doet de logopedist?
De logopedist kan bij de genoemde keelklachten de nodige hulp bieden.
De logopedist verricht onderzoek stelt de logopedische diagnose en maakt een behandelplan. In de behandeling zal aandacht gegeven worden aan de lichaamshouding als voorwaarde voor het goed stemgeven. Er zal gewerkt worden aan de ademhaling (adembeweging en ritme) en aan een ontspannen manier van stemgeven. De logopedist beschikt hierbij over verschilende technieken en oefeningen. Ook stemsparende adviezen zullen gegeven worden. Als men zich de aangereikte technieken eigen maakt en de stemsparende maatregelen ter harte neemt kunnen de keel- en stemklachten geheel verdwijnen.
HEESHEID
Heesheid is een stoornis waarbij de stemkwaliteit is verslechterd. Heesheid wordt gekenmerkt door het niet goed sluiten van de stemplooien in het strottenhoofd, of door het niet correct verlopen van het golf-en trillingspatroon van de stemplooien.
Bij heesheid klinkt de stem niet meer helder; er is een fijne of grove ruis te horen of een kraak. De stem kan zelfs helemaal of gedeeltelijk wegvallen. De oorzaak kan liggen in het stemorgaan zelf, maar ook het verkeerd gebruiken van het stemorgaan kan heesheid veroorozaken. Soms leiden psychische problemen tot heesheid.
Vaker is een combinatie van deze factoren de oorzaak van heesheid. Zo kan bijvoorbeeld een verkeerd gebruik van de stem leiden tot vormverandering van het stemplooiweefsel, waardoor stemplooiknobbeltjes (stembandknobbeltjes) ontstaan.
De K.N.O.-arts stelt de diagnose.
Heesheidsklachten gaan meestal samen met andere symptomen, zoals te luid of te zacht spreken, spreken op een te hoge toonhoogte of geknepen spreken. De ademing kan anders en onregelmatig zijn en vaak is er pijn in het keelgebied.
Heesheid kan zowel bij kinderen als bij volwassenen voorkomen.
Wat doet de logopedist ?
Een hese stem kan gunstig beïnvloed worden door een goede lichaamshouding, ademing en stemgeving. De logopedist kan verschillende technieken aanleren of bestaande technieken verbeteren. Daarbij wordt toegewerkt naar een evenwichtige manier van stemgeving; resonantie (de draagkracht van de stem) en articulatie (duidelijke uitspraak) spelen hierbij ook een rol. Bij de logopedische therapie nemen stemhygiënische adviezen, zoals bijvoorbeeld het afleren van veelvuldig kuchen of keelschrapen, een belangrijke plaats in.
Niet altijd is het verkrijgen van een heldere stem het uiteindelijke doel van de logopedische behandeling. Dit is niet altijd haalbaar, met name wanneer er blijvende afwijkingen of beperkingen bij het stemapparaat zijn. Dan staat het op een economische manier leren spreken voorop, waarbij klachten als vermoeidheid na het spreken en een geirriteerde keel verminderen of verdwijnen.
Logopedische therapie kan gecombineerd worden met een stemchirurgische behandeling; hierbij zal in de regel zowel voor als na de operatie logopedisch behandeld worden.
HEESHEID BIJ KINDEREN
Heesheid is een stemstoornis die zowel bij kinderen als volwassenen voor kan komen. De klachten kunnen keelpijn zijn of niet meer hard kunnen roepen. De stem klinkt hees, schor of krakerig en in het ergste geval kan er helemaal geen geluid meer gemaakt worden. Ook kunnen er problemen met de ademhaling zijn.
De oorzaak van een stemstoornis bij kinderen kan liggen in het stemorgaan zelf, zoals bijvoorbeeld bij een verkoudheid. Ook het verkeerd gebruiken van de stem, zoals bij het imiteren van televisiefiguren of gewoontevorming kan heesheid veroorzaken.
Wanneer de ademdruk niet juist wordt gedoseerd bij het spreken kan het stemapparaat overbelast raken. De stemplooien sluiten niet goed meer, waardoor een hese ruis bij het stemgeluid te horen is. Als dan de stem ook nog overmatig wordt gebruikt, kunnen er verdikkingen op de stemplooien ontstaan, de zogenaamde stemplooiknobbeltjes. Het kind spreekt met een hese, schorre , krakerige of zwakke stem. Hard roepen is moeilijk en de hoge tonen kunnen niet meer gezongen worden. Door kuchen, schrapen of hoesten rakend de stemplooien steeds meer geirriteerd.
De (goedaardige) stemplooikobbeltjes kunnen op beide stemplooien ontstaan; de K.N.O.-arts stelt de diagnose.
Wat doet de logopedist?
Afhankelijk van de grootte van de stemplooiknobbeltjes en het tijdstip van ontstaan is de heesheid te verhelpen met logopedische behandeling. In het logopedisch onderzoek observeert de logopedist de lichaamshouding, het ademgebruik en de manier van stemgeven. De logopedist leert het kind via observatie - en luisteroefeningen het eigen stemgebruik te herkennen. Er wordt gewerkt aan het corrigeren van het adempatroon tijdens het spreken; de hoogte van de stem en de stemklank worden getraind.
Door het afleren van het verkeerde stemgeven en door het trainen van de stemplooisluiting verdwijnen in de regel de afwijkingen aan de stemplooien of worden ze voorkomen. De stem klinkt weer helder en heeft voldoende draagkracht.
Het resultaat van de logopedische behandeling hangt onder andere af van de mogelijkheden en de bouw van het stemapparaat, maar ook de motivatie van het kind (en de ouders) speelt een rol. In de meeste gevallen heeft een kortdurende logopedische behandeling een gunstig effect op het adem- en stemgebruik van het kind.
STEMBANDKNOBBELTJES, STEMBANDPOLIEPEN EN STEMBANDOEDEEM
Knobbeltjes, poliepen en oedeem op de stembanden zijn goedaardige vormveranderingen van de stembanden. Ze ontstaan door verkeerd stemgebruik , vaak in combinatie met veel en (te) intensief spreken. Door deze afwijkingen kunnen de stembanden niet meer regelmatig trillen en klinkt de stem hees.
Stembandknobbeltjes zijn verdikkingen die symmetrisch op beide stembanden voorkomen. Ze kunnen ontstaan door verkeerd stemgebruik en door te grote belasting van de stem zoals veel en luid praten, schreeuwen, veel in lawaaiige en rokerige ruimten spreken. Ze komen zowel bij kinderen als volwassenen (vooral vrouwen) voor. Een poliep ontstaat meestal op een van de stembanden, waarschijnlijk door een combinatie van factoren, zoals een ontsteking in de luchtwegen, hevig hoesten en verkeerd stemgebruik. Hierdoor kan plaatselijk een bloeding of beschadiging optreden, waardoor een verdikking ontstaat. De aandoening komt voornamelijk bij volwassenen voor.
Stembandoedeem komt vooral voor bij rokers die bovendien hun stem intensief gebruiken. Het is een chronische verdikking van de stembandranden, waarbij onder het slijmvlies van de stembanden een vochtophoping ontstaat. Behalve hees en schor zal de stem vooral bij vrouwen opvallend laag klinken.
Heesheid kan door verschillende oorzaken ontstaan. Het is raadzaam bij heesheid die langere tijd bestaat de huisarts te raadplegen; deze zal eventueel doorverwijzen naar een K.N.O-arts. De K.N.O.-arts zal onder andere de stembanden onderzoeken en een diagnose stellen.
Wat doet de logopedist?
Na het stellen van de logopedische diagnose zal de logoepdist een behandelplan maken. Omdat verkeerd stemgebruik een voorname oorzaak is bij het ontstaan van stembandafwijkingen zal de behandeling zich richten op het goed leren gebruiken van de stem ook gedurende stembelasting. In de behandeling zal aandacht gegeven worden aan de lichaamshouding als voorwaarde voor het goed stemgeven. Er wordt gewerkt aan de ademing en aan een ontspannen manier van stemgeven. De logopedist beschikt hierbij over verschillende technieken en oefeningen. Ook stemsparende (stenhygiensiche) adviezen zullen gegeven worden.
Als men zich de aangereikte technieken eigen maakt en de stemsparende adviezen ter harte neemt zal de stem verbeteren en kunnen de stembandafwijkingen verdwijnen. Soms is logopedie alleen niet voldoende. Met name bij een poliep of bij uitgebreid oedeem kan een operatie of een combinatie van operatie en logopedie nodig zijn.
....